به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛  کتاب زیباشناسی کانت به همت انتشارات حکمت منتشر و روانه باز نشر شد. این نوشتار به مطالعه بخش اول نقد قوه حکم کانت می پردازد (که از این پس آن را «نقد سوم» می خوانیم) و با عنوان «نقد حکم زیباشناختی» را بر خود دارد. دغدغه اساسی این کتاب تفسیر آن چیزی است که به تحقیق مهمترین موضوع زیبایی شناسی کانت است؛ یعنی مفهوم هماهنگی آزاد خیال و فاهمه.

کانت در «نقد حکم زیباشناختی» معتقد است که یک شیء زیباست (از لحاظ زیباشناختی گزینه خوبی برای ارزیابی است) اگر و تنها اگر لذتی به ما بدهد که منشاء آن حالتی ذهنی شبیه به شناخت باشد. این حالت ذهنی، هماهنگی آزاد خیال و فاهمه نامیده می شود. او معتقد است که اگر و تنها اگر لذت زیباشناختی ما مبتنی بر این حالت باشد، می تواند احکام ذوقی ما را آن سوی ذهنیت محض برده و ادعایی کند که برای تمام کسانی که اعیان زیباشناختی را به درستی ارزیابی می کنند، معتبر باشد. او از این طریق تلاش می کند تا نوعی عینیت را برای احکام زیباشناختی توجیه کند.

کانت معتقد است که احکام ذوقی وضعیتی خاص به خود می گیرند از این جهت که هم جایگاه آنها میان ذهنیت محض و عینیت مطلق است. او بر آن است تا به شیوه ای شاید بی همتا در تاریخ فلسفه، از این عقیده دفاع کند که احکام زیباشناختی «کلیت ذهنی دارند». آنها ذهنی اند زیرا مبتنی بر احساس لذت اند. اما به زعم وی احکام زیباشناختی بر چیزی بیشتر از این دلالت می کنند. در حکم زیباشناختی نه تنها ادعا می شود که شیء لذت بخش است بلکه همچنین ادعا می کنیم که آن شیء به صورت کلی لذت بخش است. این ادعای کلیت است که حکم زیباشناختی را نسبتاً شبیه احکام عینی، تجربی می سازد. نهایتاً دیدگاه کانت مبتنی بر این ادعاست که احکام زیباشناختی به صورت کلی معتبرند زیرا آنها حاکی از این واقعیت اند که هماهنگی آزاد خیال و فاهمه به نحو کلی لذت بخش اند.

در این کتاب تلاش می شود تا راه حلی برای این مسأله بنیادی ارائه شود. ما معتقدیم که خود کانت راه حلی برای مسأله هماهنگی آزاد دارد. این راه حل تنها می تواند از نظریه بیان ایده های زیباشناختی او استخراج شود. این نظریه برای کلیت دیدگاه زیباشناختی او مهم تر از آن چیزی است که معمولاً به نظر می رسد. وی در بخش های پایانی «نقد حکم زیباشناختی» شرح می دهد که چگونه هنر (وحتی طبیعت) می تواند به عنوان بیانگر مضامین یا ایده هایی تفسیر شود که به هیچ طریق دیگری نمی تواند منتقل شوند- انتقال آنها بسیار دشوارتر از انتقال مفاهم تجربی معمولی است.

این نوشته ها نشان خواهد داد که تنها نظریه زیبایی به عنوان بیان ایده ها می تواند به صورت معقول این مسأله را تبیین کند که چگونه می توان اعیان زیبا را به عنوان هماهنگی آزاد درک کرد. برای مثال کانت معتقد است که هنرمند باید اثری را خلق کند که تداعی های جدیدی را در ما ایجاد کند. این تداعی ها به گونه ای در کنار هم قرار می گیرند تا ایده‌هایی را توضیح دهند که آن سوی تجربه معمولی ما قرار دارند. ارزیابی زیباشناختی از این طریق به مفاهیم دینی و اخلاقی، که بر اساس شرح کانت هرگز نمی توانند از طریق شناخت تجربی محض شناخته شوند، فرصت ارائه یا بیان می دهد.

ما معتقدیم که بیان ایده ها مفهوم تناقض آمیز هماهنگی آزاد خیال و فاهمه را معنادار می سازد. ارزیابی زیباشناختی، مستلزم تفسیر یک کثرت حسی سامان دهی شده به مثابه بیانگر ایده ای است که با مفاهیم تجربی معمولی نمی توان آن را مشخص کرد. بیان ایده ها علاوه بر ایفای این نقش تبیینی، نوعی نقش هنجاری را نیز ایفا می کند. ما معتقدیم که بیان به توضیح این مساله کمک می کند که چرا ارزیابی زیباشناختی برای ما لذت‌بخش است و چرا تجربه زیباشناختی به لحاظ اخلاقی ارزشمند است. پس نظریه بیان ایده ها عقیده بنیادین کتاب حاضر را شکل می‌دهد.

در فصل اول این مساله بنیادین طرح می شود که هماهنگی آزاد خیال و فاهمه ظاهرا تناقض آمیز است، زیرا از ما طلب می کند که نظم و ترتیب را بدون هیچ نظم معینی مورد تامل قرار دهیم. همچنین این فصل به بررسی و نقد تفاسیری می پردازد که در صدد رفع این تناقض برآمده اند. ما در جریان بحث نشان می‌دهیم که چنین تلاش هایی ناقص اند. علاوه بر این، این دیدگاه را ارائه می دهیم که نظریه بیان ایده های زیباشناختی کانت در رفع این تناقض به ما کمک خواهد کرد. به بیان دقیق تر اثری (یا یک شی طبیعی) که به عنوان بیانگر ایده زیباشناختی تفسیر می شود، از طریق حالتی ذهنی به بیان ایده ها می پردازد که آزاد از مفاهیم است و با وجود این به خاطر بیان ایده، منظم است.

موضوع فصل دوم شرح کانت از بیان ایده های زیباشناختی است. از آنجایی که ما معتقدیم که بیان ایده ها برای کلیت نظریه کانت در مورد زیبایی مهم است، این فصل نظریه بیان ایده های زیباشناختی و مخصوصا ارتباط آن را با این قید که زیبایی همان ارزیابی هماهنگی آزاد است، مورد بررسی دقیق تری قرار می‌دهد. ما معتقدیم که بیان ایده های زیباشناختی نه تنها با لوازم هماهنگی آزاد سازگار است بلکه با بسط و گسترش این دیدگاه نیز سازگار است.

در فصل سوم مشکلی را مورد بررسی قرار می دهیم که احتمالا این نظریه که بیان ایده های زیباشناختی نقش مهمی را در نظریه کانتی ایفا می کند با آن مواجه است. طبیعی است تصور کنیم که بیان ایده های زیباشناختی می تواند نقش مهمی در شرح زیبایی هنری داشته باشد، در حالی که این ادعا در مورد زیبایی طبیعی مصداق نمی یابد. اما از آنجایی که کانت زیبایی طبیعی را دست کم به همان اندازه زیبایی هنری مهم می داند، تاکید بر بیان ایده ها ]تنها در مورد یک نوع زیبایی[ ممکن است گمراه کننده به نظر برسد. در این فصل بحث می شود که محققین در مورد تمایز میان هنر/ طبیعت در فلسفه کانت اغراق کرده اند و اینکه تفاوت معیاری مهمی میان این دو نوع زیبایی وجود ندارد. همچنین، در این فصل اعلام می شود که زیبایی طبیعی می تواند شبیه به زیبایی هنری و به عنوان بیانگر ایده ها مورد توجه قرار بگیرد، به این ترتیب اعتراض مطرح شده رنگ می بازد.

فصل چهارم از دیدگاهی نسبتا متفاوت با فصل های قبلی، موضوع هماهنگی آزاد و بیان ایده ها را مطرح می کند. در این فصل، مساله ای بنیادین در مورد شرح کانت از ارزش زیباشناختی مورد ملاحظه قرار می گیرد، یعنی این ادعا که هماهنگی آزاد منشاء لذت کلی است. به معنای دقیق، این مساله در نظر گرفته می شود که چرا کانت اصلا هماهنگی آزاد را لذت بخش می داند، بدون در نظر گرفتن آنکه این هماهنگی به صورت کلی لذت بخش است. ظاهرا این سوال در هیچ نوشته ای به قدر کفایت مورد توجه قرار نگرفته است. ما معتقدیم که پاسخ به این سوال ارزشی نیز منوط به شرح کانت از بیان ایده های زیباشناختی است.

فصل ۵ به همان سوال مطرح شده در فصل یک می پردازد و تفسیری صحیح از هماهنگی آزاد را مورد نقد قرار می دهد. ما معتقدیم که اگر تفاسیر رایج از هماهنگی آزاد را بپذیریم، پس کانت باید معتقد باشد که هر شیء قابل ارزیابی را می توان، به یک معنا، زیبا دانست. وی صریحا این دیدگاه را رد می کند، به همین دلیل این تفاسیر رایج معیوب اند. ما همچنین راه حلی را برای این مشکل ارائه می دهیم که بر اساس بسیاری از خوانش ها، کانت باید معتقد باشد که «هر چیزی زیباست». مطابق با این راه حل توسل به نظریه ایده های زیباشناختی کانت را از این مشکل رها می سازد.

فصل ۶ به بیان موضوعی مناقشه برانگیز در تفسیر «نقد حکم زیباشختی» می پردازد. علاوه بر این ادعا که ارزیابی اعیان به عنوان هماهنگی های آزاد به صورت کلی لذت بخش است، کانت این ارزیابی را به لحاظ اخلاقی نیز ارزشمند می داند. در این فصل با پی گیری مجدد بحث مطرح شده در فصل پیش و استنباط لوازم این رابطه برای زندگی اخلاقی، به تحلیل رابطه میان لذت با هماهنگی آزاد می‌پردازیم.

مقاله «معنای اعتبار کلی در زیبایی شناسی کانت» به همان صورتی که قبلا به چاپ رسیده بود با اصطلاحاتی اندک به فصول بالا اضافه شده است. پیوستی به آن افزوده شده که تحولات اخیر این موضوع را بررسی می کند. در این بخش، تفسیری در مورد مبنای کانت در احکام ذوقی مدنظر قرار می گیرد که همه عناصر از پیش بحث شده را در بر می گیرد. ما تفسیری از رویکرد استدلالی ارائه شده کانت برای اثبات اعتبار کلی احکام زیباشناختی ذوق را مطرح می کنیم که عمدتا از نظریه ایده های زیباشناختی او بهره می برد. در بخش پیوست تفاسیر رایج استدلال کانت در مورد اعتبار کلی احکام ذوقی مورد توجه قرار گرفته و نقد می شود.

همانگونه که در بالا توصیف شد تمامی فصول این کتاب به یک دیدگاه محوری اشاره می کنند؛ یعنی این دیدگاه که نظریه بیان ایده های زیباشناختی برای توضیح امکان و ارزش هماهنگی آزاد خیال و فاهمه لازم است. اما فصول مذکور کمابیش مقالات مستقلی به حساب می‌آیند که مسائل و جنبه های متفاوتی از «نقد حکم زیباشناختی» را بیان می کنند. برای مثال فصل ۳ می تواند به عنوان مقاله مستقلی در مورد تمایز کانت میان زیبایی طبیعی و هنری، تلقی شود. یا فصل ۶ می تواند به عنوان مقاله مستقلی در مورد رابطه میان زیبایی و اخلاق در اندیشه کانت مورد نظر قرار بگیرد. به دلیل آنکه تا حدی این مقالات به صورت مستقل در نظر گرفته شوند، مباحث خاصی در این کتاب تکرار می شوند. ما تلاش کرده ایم تا به اندازه کافی در مورد عنوان مطرح شده در هر فصل بحث شود تا هدف آن فصل را پیش برده و خواننده را به بحثی کامل تر در فصل های دیگر هدایت کنیم.

این کتاب با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و در ۱۹۰صفحه به قیمت ۱۲هزار تومان توسط انتشارات حکمت منتشز ودر اختیار علاقه مندان به فلسفه قرار گرفت.